Jest rządowy projekt zmiany ustawy – Prawo Geologiczne i Górnicze. Oprócz szeregu zmian wprowadza pojęcie tzw. „złoża strategicznego„. Co to jest i z czym to się je?
1. Minister właściwy do spraw środowiska po zatwierdzeniu dokumentacji geologicznej albo dodatku do dokumentacji geologicznej, obejmujących złoże kopaliny, wszczyna z urzędu postępowanie, jeżeli udokumentowane złoże kopaliny może spełniać kryteria uznania go za złoże strategiczne.
2. Uznanie złoża kopaliny za złoże strategiczne następuje, jeżeli ze względu na stan zagospodarowania terenu istnieje dostęp do złoża oraz złoże kopaliny ma podstawowe znaczenie dla gospodarki kraju lub dla interesu surowcowego państwa lub złoże kopaliny ma ponadprzeciętną dla danej kopaliny wielkość zasobów, lub kopalina znajdująca się w złożu odznacza się unikalnymi parametrami. Z dużym przybliżeniem można założyć, że za złoża strategiczne na pewno zostaną uznane wymienione jako złoża kopalin strategicznych w Białej Księdze Ochrony Złóż Kopalin, opracowanej przez Ministerstwo Środowiska w 2015 r. Zawiera ona 95 złóż węgla kamiennego i brunatnego, gazu ziemnego, ropy naftowej, rud metali oraz soli potasowo-magnezowych, położonych w różnych regionach niemal całego kraju. Wskazany status mogą uzyskać również złoża zawierające zasoby nieuznawane obecnie za istotne, ale których znaczenie może nagle wzrosnąć na skutek zapotrzebowania przemysłu związanego z postępem technologicznym (np. rzadkie rodzaje metali).
3. W decyzji uznającej złoże kopaliny za złoże strategiczne minister właściwy do spraw środowiska może wskazać warunki, jakie gmina powinna uwzględnić …., w szczególności konieczność wprowadzenia zakazu trwałej zabudowy lub zakazu innego zagospodarowania wyznaczonego obszaru złoża strategicznego w sposób, który wyłączyłby możliwość zagospodarowania tego złoża.
4. Tworzy się również wykaz złóż strategicznych.
5. Gmina, ujawniając udokumentowane złoża strategiczne w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, wprowadza zakaz trwałej zabudowy lub innego zagospodarowania obszarów tych złóż w sposób, który wyłączyłby możliwość zagospodarowania złoża strategicznego w przyszłości.
6. I taki skarb na koniec – Każdy, w czyim posiadaniu znajdują się dokumenty lub inne nośniki, na których jest zapisana informacja geologiczna, do której prawa przysługują Skarbowi Państwa, ma obowiązek ich udostępnienia na wezwanie państwowej służby geologicznej w celu wykonania kopii we własnym zakresie przez państwową służbę geologiczną.
7. Takie małe podsumowanie: jeśli pracujesz w górnictwie, zwłaszcza na złożach uznanych za strategiczne, to jest super. Jeśli uważasz, że państwo powinno posiadać kontrolę nad swoimi złożami, to jest super. Jeśli jednak jesteś właścicielem nieruchomości położonej na terenie złóż strategicznych, to jesteś w dup..e, ponieważ nie będziesz miał prawa do żadnego odszkodowania za spadek wartości działki czy ograniczenie prawa do korzystania z niej. Państwo ma jednak obowiązek ochrony swoich zasobów, niestety czasem odbywa się to kosztem własności prywatnej. Zawsze będzie sprzeczność interesów. Istniejące dotychczas luki w przepisach otwierają jak na razie drogę samorządom do celowego nieujawniania złóż kopalin w dokumentach planistycznych po to, aby na tych terenach zostało dopuszczone zagospodarowanie, które wprawdzie w krótkiej perspektywie czasu będzie korzystne dla gminy i jej mieszkańców (np. zwiększenie wpływów z podatków od nieruchomości), jednak z perspektywy gospodarki krajowej, w tym dostępności do surowców, które mają charakter nieodnawialny oraz ściśle powiązany z określonym obszarem, jest to czyste zło. Z perspektywy JSW S.A. – pytanie brzmi czy węgiel koksujący będzie określony jako złoże strategiczne i czy będą nadal problemy z koncesją dla naszych kopalń.
ARTUR FILDEBRANDTZZ Kadra Pniówek